Vitamine B12 is een essentiële voedingsstof en speelt een belangrijke rol bij onder meer DNA-synthese, cellulaire herstelprocessen, bloedaanmaak en de hersenfunctie. Een verlaagde vitamine B12-status kan een breed scala aan gezondheidsklachten veroorzaken. Preventie, vroege opsporing en behandeling van een vitamine B12-tekort is uitermate belangrijk, mede om irreversibele neurologische schade en beenmergfalen te voorkomen. Helaas blijft een vitamine B12-gebrek in veel gevallen onopgemerkt: in 60-70% van de gevallen is deze asymptomatisch, aanwezige symptomen worden vaak niet herkend en een gouden standaard voor het bepalen van de vitamine B12-status ontbreekt. Vitamine B12 heeft waarschijnlijk meer functies dan we nu kennen en de huidige ADH is vermoedelijk te laag om in de vitamine B12-behoefte te voorzien.
De wateroplosbare vitamine B12 bestaat uit een groep cobalamines, complexe moleculen met in het centrum een kobaltatoom. Vitamine B12 komt in verschillende vormen voor, afhankelijk van de restgroep die is gekoppeld aan het centrale kobaltatoom: methyl-, adenosyl-, hydroxo- en cyanocobalamine. Cobalamine (zonder restgroep) komt niet op zichzelf staand in stabiele vorm voor. Als er wordt gesproken over vitamine B12 of cobalamine wordt er altijd verwezen naar een van de hiervoor genoemde vormen.
Veel neurologische klachten, van depressie tot dementie, worden in verband gebracht met vitamine B12. Bij vitamine B12-gebrek kunnen diverse neurologische symptomen optreden: gevoelloosheid en tintelingen in de armen, geheugenverlies, desoriëntatie, depressie of stemmingswisselingen.
Hoe werkt vitamine B12 tegen geheugenstoornissen (dementie,…)?
Bij alzheimerpatiënten is de hoeveelheid vitamine B12 in het ruggenmergvocht lager dan bij patiënten met andere soorten dementie, terwijl de bloedspiegels van vitamine B12 tussen deze groepen niet verschillen. We weten ook dat een lagere vitamine B12-status gepaard gaat met de ophoping van homocysteïne, krimp van hersenweefsel en een hogere kans op de ziekte van Alzheimer. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat suppletie met vitamine B12 (al dan niet samen met foliumzuur) de afbraak van het geheugen kan vertragen en deels zelfs tegengaan.
Hoe werkt vitamine B12 tegen depressie?
Er is een duidelijk verband tussen vitamine B12 en depressie. Zo heeft circa 30 procent van de ernstig depressieve mensen een tekort aan vitamine B12. Bovendien komt ernstige depressie vaker voor bij mensen met een vitamine B12-tekort. Vitamine B12 en foliumzuur zijn nodig voor de synthese van SAMe, dat essentieel is voor de productie van neurotransmitters. Suppletie met vitamine B12 (eventueel gecombineerd met SAMe) verbetert depressieve symptomen.
Hoe werkt vitamine B12 tegen darmontstekingen (ziekte van Crohn,…)?
Bij niet-behandelde coeliakie (glutenintolerantie) komt vitamine B12-gebrek relatief vaak voor; in één onderzoek zelfs bij 20 procent van de patiënten. Zodra begonnen wordt met een glutenvrij dieet, treedt binnen enkele maanden herstel op, maar vitamine B12-injecties of hoge doses oraal toegediende vitamine B12 kunnen de gevolgen van een tekort sneller ongedaan maken.
Bij mensen met de ziekte van Crohn is het vermogen om voldoende voedingsbestanddelen in het lichaam op te nemen beperkt, vooral wanneer aanzienlijke delen van de dunne darm door de ziekte zijn aangetast of wanneer delen van de dunne darm operatief zijn verwijderd. Het is niet ongewoon dat mensen met de ziekte van Crohn een tekort aan vitamine B12 hebben. Deze vitamine wordt immers in het laatste gedeelte van de dunne darm (kronkeldarm of ileum) geabsorbeerd.
Hoe werkt vitamine B12 tegen oorsuizen?
Het tekort aan vitamine B12 kan oorsuizen prikkelen doordat de stofwisseling van bepaalde eiwitten niet optimaal verloopt. Een aanvullende supplement om de tekorten aan te vullen is een goed alternatief en kan (mits men houdt aan de ADH dosering) door iedereen gebruikt worden.
Wat zijn voedingsbronnen van vitamine B12?
Cobalamine of vitamine B12 zit in onder andere vleessoorten (vooral lever), zuivelproducten (kaas, melk, yoghurt) en bruin brood.
Wat betekent een tekort aan vitamine B12?
Een functioneel vitamine B12-tekort openbaart zich vooral bij vrouwen tussen de 15 en de 45 jaar, maar kan ook bij mannen en kleine kinderen voorkomen.
Vitamine B12-tekort kan leiden tot uiteenlopende klachten, zoals verhoogde gevoeligheid voor infecties, chronische vermoeidheid, tintelingen in handen en/of voeten, branderige tong, haaruitval. Maar ook zenuwpijn, spiertrillingen, wazig zien (zwakke oogspieren), geheugenverlies, duizeligheid, concentratiezwakte, misselijkheid, slechte eetlust met gewichtsverlies, allergieën, gevoelsstoornis en/of krachtsverlies in armen of benen.
Omdat we vitamine B12 niet zelf kunnen maken moeten we het opnemen uit ons voedsel. Vitamine B12 is voor de bloedaanmaak nodig, maar ook voor veel lichaams- en orgaanfuncties, waaronder het gezond functioneren van de zenuwen, voor een goede darmfunctie, gezonde huid en haren, een goede afweer, de hormonale cyclus, het goed verlopen van een zwangerschap en voor het goed functioneren van de hersenen.
Wat zijn contra-indicaties van vitamine B12?
Er zijn geen contra-indicaties bekend van vitamine B12.
Wat zijn eventuele bijwerkingen van vitamine B12?
Vitamine B12 wordt als niet-giftig beschouwd. Toch wordt aangeraden maximaal 200 mg per dag te nemen.
Wat zijn eventuele interacties met vitamine B12?
Er is een groot aantal medicijnen en andere stoffen die negatief inwerken op de absorptie en het metabolisme van vitamine B6, vitamine B12 en foliumzuur, met name van foliumzuur en vitamine B6. Enkele voorbeelden zijn de anticonceptiepil, alcohol, diverse barbituraten en een aantal chemotherapeutica (vooral methotrexaat). Ook pancreasextract kan negatief inwerken op foliumzuurabsorptie, en dient apart van de genoemde B-vitamines te worden ingenomen. Ook andere interacties met reguliere of natuurgeneesmiddelen zijn mogelijk. Raadpleeg hiervoor een deskundige.
Wat is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine B12?
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van dit vitamine is 0,001 mg (1 microgram). Doseringen van 5-50 microgram zijn voor de meeste mensen voldoende. Neem hogere doseringen alleen op advies van de dokter. De maximale aanbevolen veilige dosis is 200 mg per dag.
Wat zijn de synergisten van vitamine B12?
Vitamine B12 en foliumzuur worden altijd samen getest omdat ze als broer en zus bij elkaar passen. Ze zijn samen betrokken bij de vorming van hemoglobine. Ook bij de afbraak van homocysteïne doen ze hun werk samen beter. Daarnaast kunnen choline en vitamine B6 het effect van vitamine B12 en foliumzuur op een te hoog homocysteïneniveau in het bloed versterken.
Wat is het werkingsmechanisme van foliumzuur (vitamine B9)?
Folaat (de vorm waarin foliumzuur in het lichaam actief is) speelt een belangrijke rol bij het transport van één-koolstofgroepen (vooral methylgroepen, maar ook methyleen- en formylgroepen). Het aanhechten van een methylgroep aan DNA, RNA, aminozuren, histonen en verschillende neurotransmitters wordt ook wel methylering genoemd. Methylering speelt een zeer belangrijke rol in het behoud van fysiologische lichaamsfuncties. Geactiveerd foliumzuur is daarbij donor van methylgroepen. Storing van methyleringsprocessen kan ernstige gevolgen hebben, zoals hartinfarcten, gedragsstoornissen en dementie.
Hoe werkt foliumzuur (vitamine B9) tegen depressie?
Depressieve mensen blijken lagere foliumzuurconcentraties te hebben dan niet-depressieve personen. Dit blijkt uit wetenschappelijk onderzoek onder Amerikanen. Eén derde van de mensen met zware depressie heeft een tekort aan foliumzuur. Behandeling met deze vitamine leidt tot een grotere kans van slagen van reguliere behandelingen van depressie, zoals het gebruik van antidepressiva.
Hoe verbetert foliumzuur (vitamine B9) het geheugen?
Onderzoek heeft uitgewezen dat foliumzuur een aantal aspecten van het cognitief functioneren verbetert. Het gaat om vaardigheden die normaal gesproken met het vorderen van de leeftijd verminderen.
Dit positieve effect van extra foliumzuur is naar voren gekomen uit een onderzoek naar atherosclerose bij mensen tussen de 50-70 jaar. Het betrof een gerandomiseerd, dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek bij 818 deelnemers. Zij kregen gedurende drie jaar elke dag 800 μg foliumzuur of een placebopil. In vergelijking met de placebogroep steeg in de behandelgroep de folaatconcentratie in het plasma met 576%.
Het totale homocysteïnegehalte daalde met 26% en dat is gunstig. Na drie jaar presteerde de behandelgroep significant beter op tests voor het geheugen, de snelheid van informatieverwerking en de motorische snelheid. Het onderzoek onderstreept het belang van de B-vitamines, waarvan foliumzuur er één is.
Wat zijn voedingsbronnen van foliumzuur (vitamine B9)?
Foliumzuur is aanwezig in groene (blad)groenten, fruit, volkoren granen, peulvruchten en in mindere mate in melk(producten).
Wat betekent een tekort aan foliumzuur (vitamine B9)?
Foliumzuurdeficiëntie wordt beschouwd als één van de meest voorkomende vitaminedeficiënties. Er zijn diverse factoren die tot een foliumzuurdeficiëntie kunnen leiden: een deficiënte voeding, malabsorptie, verhoogde behoefte, medicijngebruik, ouderdom, verhoogde verliezen en enzymdeficiëntie.
Megaloblastaire anemie is een bekende deficiëntieziekte van foliumzuur. Maar de laatste jaren komt ook een verhoogd homocysteïnegehalte meer in de belangstelling als symptoom van foliumzuurdeficiëntie. Homocysteïne is een toxisch stofwisselingsproduct, dat normaal gesproken met behulp van geactiveerd foliumzuur (5-MTHF) wordt afgebroken. Als dit proces gestoord is, kan homocysteïne zich ophopen. Een verhoogd homocysteïnegehalte gaat gepaard met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten (onder andere veneuze en arteriële trombose, hartinfarcten en cerebrovasculaire accidenten). Foliumzuursuppletie blijkt het homocysteïnegehalte te kunnen verlagen.
Wat zijn contra-indicaties van foliumzuur (vitamine B9)?
Een groot aantal medicijnen blijkt negatief op de foliumzuurstatus in te werken. Bij patiënten die met dergelijke medicijnen worden behandeld dient met een verminderde werking van de medicatie als gevolg van foliumzuurgebruik rekening te worden gehouden.
Hoge doseringen (5-10 mg) foliumzuur kunnen bij epileptici soms toevallen uitlokken. Daarom wordt voorzichtigheid aangeraden bij gebruik van hoge doseringen foliumzuur door epileptici.
Wat zijn eventuele bijwerkingen van foliumzuur (vitamine B9)?
Sommige wetenschappers stellen dat foliumzuur de zinkabsorptie zou remmen. Echter de overgrote meerderheid van het bewijs ondersteunt deze bewering niet. Ook bij doseringen van 5-15 mg foliumzuur per dag blijkt het geen enkel effect op de zinkstatus te hebben bij gezonde proefpersonen.
In een recente vaststelling van de maximaal veilige niveaus van foliumzuur in voedingssupplementen door de Scientific Committee on Food zegt de commissie dat van foliumzuur in een dosering tot 5 mg per dag geen negatieve gevolgen zijn vastgesteld. De commissie constateert wel dat hoge doseringen foliumzuur het vaststellen van een vitamine B12-deficiëntie kunnen bemoeilijken, maar dit wordt een diagnostisch probleem genoemd dat met specifiekere tests (bepaling van methylmalonzuur en/of homocysteïne) kan worden omzeild. Om deze reden wordt aan goede foliumzuurformules ook vitamine B12 toegevoegd.
Wat zijn interacties met foliumzuur (vitamine B9)?
Foliumzuur wordt geantagoneerd door verschillende medicijnen. Hier volgen de belangrijkste: methotrexaat, trimethoprim, lachgas (N2O), fenytoïne, anticonceptiepil, triamtereen, anti-epileptica, barbituraten, metformine, carbamazepine, fenobarbital en primidone. Ook andere interacties met reguliere of natuurgeneesmiddelen zijn mogelijk. Raadpleeg hiervoor een deskundige. Daarnaast belemmert alcohol de enterohepatische kringloop van foliumzuur.
Wat is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid foliumzuur (vitamine B9)?
Doseringsadviezen voor foliumzuur kunnen variëren tussen 0,4 mg per dag en 10 mg per dag of meer, afhankelijk van de ernst van de aandoening of gezondheidsprobleem.
Wat zijn de synergisten van foliumzuur (vitamine B9)?
Vitamine B12 en foliumzuur worden altijd samen getest omdat ze als broer en zus bij elkaar passen. Ze zijn samen betrokken bij de vorming van hemoglobine. Ook bij de afbraak van homocysteïne doen ze hun werk samen beter. Daarnaast kunnen choline en vitamine B6 het effect van vitamine B12 en foliumzuur op een te hoog homocysteïne in het bloed versterken.
Ook vitamine C werkt synergistisch met foliumzuur. Het gebruik van een B50-complex of een goede multi en vitamine C naast foliumzuur wordt daarom aanbevolen.
